Het geheim van Vatgerijpt 2020

In de kelders van Hertog Jan werd ook dit jaar weer in het grootste geheim gewerkt aan een unieke serie vatgerijpte bieren. Smaakvolle Schotse whisky’s vormden de belangrijkste bron van inspiratie, vertelt bierbrouwer Micha Peute.

Bierbrouwer Micha Peute (41) loopt goedgemutst door de smalle gangen van de Hertog Jan-Brouwerij in het Limburgse Arcen. Sinds hij twee jaar geleden van zijn hobby – bier! – zijn beroep maakte, heeft hij alle reden voor vrolijkheid. “Voor mij was hier werken een jongensdroom. Ik ben opgegroeid onder de rook van de brouwerij.” Micha begon als rondleider, maar raakte al snel betrokken bij de opbouw van een gloednieuwe mobiele proefbrouwerij; een roestvrijstalen blikvanger waarmee hij nu samen met meesterbrouwer Gerard van den Broek op evene- menten demonstreert hoe bier gebrouwen wordt. “Tijdens zo’n evenement praten we urenlang over bier. Ik wist al vrij veel van bier, maar ik was nog geen proefbrouwer, zoals nu. Gerard heeft me bier leren brouwen.” Als vanzelf ging Micha, groot liefhebber van Grand Prestige, aan de slag met het experimenteren en brouwen van de laatste lichting Grand Prestige Vatgerijpt.
Al benadrukt hij dat Grand Prestige eigenlijk geen rijping op fles of op vat nodig heeft: “Met dit bier zijn we al twee keer wereld- kampioen geworden. Maar het is geweldig om te experimenteren met smaak door het bier te laten rijpen. Ik ben een bierbrouwer uit passie, en daardoor continu bezig met smaakbeleving.”

Geen vat is hetzelfde
Dat experimenteren begint al met de keuze van de vaten waarop het bier rijpt. “Want geen vat is hetzelfde. Bourbonvaten zijn bijvoorbeeld gebrand, en Amerikaans eiken is weer anders dan Frans eiken. We hebben eerder bourbon-, port-, rodewijn- en jenevervaten gebruikt. Voor de lichting Vatgerijpt 2020 hebben we gekozen voor vaten waarin vier verschillende Schotse whisky’s hebben gezeten.”
En in zekere zin zitten die dranken er nog steeds in, legt Micha uit. “Als wij die vaten binnenkrijgen lijken ze leeg, maar in het hout zit dan nog zeker tien liter van de drank. Wij vullen de vaten met onze Grand Prestige om deze te verrijken met de smaak van de drank die in het vat heeft gezeten, en met de smaak van het vat zelf. Dat natuurlijke proces begint traditiegetrouw in het voorjaar, als de temperatuur stijgt en het bier de kans krijgt om alle aroma’s die in het hout liggen opgeslagen aan te spreken.”

Bier dat de tongen losmaakt
Afgelopen winter werden honderdzestig vaten – veertig uit elk van de vier whiskyregio’s – naar buiten verplaatst. “Door de kou krimpt het hout en trekken we de aangesproken aroma’s er als het ware uit; deze kunnen dan optimaal in het bier trekken. Daarna wordt de smaakvolle inhoud van de vaten per whiskysoort bij elkaar gegoten in één groot vat, aangezien elk vat zijn eigen natuurlijke rijpingsproces kent. Dit resulteert in een gelijke smaak van het bier.”
Micha klopt op een van de gebruikte vaten om aan te geven dat ze nu leeg zijn: De lichting Vatgerijpt 2020 is inmiddels gebotteld en gelabeld: Het is klaar om gedronken te worden. De verkoop van de bieren zou nog wel eens snel kunnen gaan. “De eerste lichting Vatgerijpt, in 2017, was in vijf maanden uitverkocht; de derde, vorig jaar, in vijf weken!” Deze nieuwste lichting Vatgerijpt draait dus om Schotse whisky’s. “We hebben de vaten naar Arcen laten komen uit vier verschillende gebieden in Schotland: de Highlands, de Lowlands, Speyside en Islay. Het mooie is dat je de smaken kan linken aan de regio’s.” Zo proef je in de Lowlands-variant een fruitig aroma, met tonen van krenten en rozijnen, en een lichte houttoon. Terwijl kenners bij de Speyside spreken over een licht rokerige smaak met warme vanille- en kokostonen. Volgens Micha zal vooral de Islay-variant voor veel gespreksstof zorgen onder liefhebbers. “Die heeft zo’n uitgesproken smaak, dat proef je niet elke dag. En speciaalbier proeven doe je bij voorkeur in gezelschap, dan heb je meteen een gespreksonderwerp.”

Fotografie: Esther Gebuis
Tekst: André Nientied